Deficyt rąk do pracy narasta. Dotyczy to również branży gastronomicznej. Polska gospodarka potrzebuje lepszego dostępu do pracowników z innych krajów. Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, której projekt przedstawił rząd, choć wprowadza korzystne zmiany, nie rozwiązuje problemu.

Dnia 9 lutego 2024 roku Sejm przyjął nowelizację ustawy, która przedłuża pomoc dla uchodźców wojennych z Ukrainy. Ta spodziewana zmiana jest rezultatem decyzji Unii Europejskiej z października 2023 roku, która przedłużyła ochronę czasową dla osób uciekających przed wojną na Ukrainie do 4 marca 2024 roku. Rząd zainicjował propozycję przedłużenia obowiązujących rozwiązań do 30 czerwca bieżącego roku. Nowa ustawa zakłada wydłużenie do 30 czerwca 2024 roku legalnego pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli z powodu konfliktu zbrojnego na Ukrainie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zmiany obejmują także wydłużenie ważności wiz krajowych, zezwoleń na pobyt oraz terminów opuszczenia terytorium Polski przez Ukraińców, czy też terminów dobrowolnego powrotu obywateli Ukrainy. Nowelizacja przewiduje także wydłużenie wydanych dla obywateli Ukrainy zgód na pobyt tolerowany, okresów ważności ich kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz/także okresów ważności wiz Schengen. Dodatkowo, przedłuża możliwość zatrudnienia na podstawie powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy.

Ponadto uchwalono przedłużenie okresu, w którym obywatel Ukrainy może otrzymać zezwolenie na pobyt czasowy na okres roku, w sytuacji, gdy nie spełnia on wymagań do uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy lub nie potwierdzi celu, który wymaga pobytu dłuższego niż 3 miesiące. Do 30 czerwca obywatele Ukrainy zachowują prawo do prowadzenia działalności gospodarczej i zakładania jednoosobowej działalności gospodarczej.

Nowe regulacje wydłużają również czas obowiązywania przepisów dotyczących specjalnych uprawnień dla ukraińskich lekarzy, dentystów, pielęgniarek i położnych. Okres ten został przedłużony do 28 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 roku, co oznacza, że ci specjaliści będą mieli możliwość uzyskania zgody na wykonywanie zawodu przez dłuższy czas.

Rada Ministrów opublikowała wykaz prac legislacyjnych, w których pojawił się projekt zmiany ustawy o cudzoziemcach. Nowelizacja przewiduje wprowadzenie szeregu modyfikacji w istniejących przepisach dotyczących pobytu i pracy cudzoziemców. Planowane zmiany mają wejść w życie w drugim kwartale 2024 roku. Chociaż sam projekt nie został jeszcze opublikowany, zainteresowani mogą zapoznać się z jego założeniami na oficjalnej stronie gov.pl.

Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1883 z dnia 20.10.2021 r., nowelizacja przewiduje wprowadzenie nowych obowiązków informacyjnych dla cudzoziemców posiadających Niebieską Kartę UE. Mają być wprowadzone ułatwienia w procesie uzyskiwania tej karty oraz zmiany dotyczące prawa posiadaczy Niebieskiej Karty UE do prowadzenia działalności gospodarczej.

Projekt zakłada również zmiany w sposobie składania wniosków o pobyt. Obecnie możliwe jest tylko składanie wniosków w formie papierowej, jednak po zmianach cudzoziemcy będą mogli to robić w formie elektroniczne. Ta zmiana ma na celu zmniejszenie obciążenia wydziałów urzędów wojewódzkich, które zmagają się z rosnącą liczbą wniosków.

Nowelizacja obejmuje także zmiany w przepisach dotyczących testu rynku pracy.  Ze względu na obniżone bezrobocie w ostatnich latach informacja starosty nie będzie już wymagana.

Tzw. test rynku pracy to złożona procedura, w ramach której pracodawca zamierzający zatrudnić obcokrajowca w Polsce powinien wystąpić do PUP z ofertą pracy. PUP sprawdza rejestry osób bezrobotnych, aby ustalić, czy Polak nie spełnia kryteriów oferty pracy.

Jeśli pracodawca otrzyma z PUP informacje, że na lokalnym rynku nie ma odpowiedniego kandydata do podjęcia pracy, może zatrudnić obcokrajowca. Test rynku pracy w założeniu miał zapewnić możliwość weryfikacji lokalnego rynku i zapewniania Polakom pierwszeństwa zatrudnienia.

Zgodnie z założeniem ustawodawcy planowana informatyzacja procesu zatrudnienia cudzoziemców w 2024 roku ma przynieść następujące korzyści: krótszy czas oczekiwania przez pracodawcę na wydanie decyzji w sprawach zatrudniania cudzoziemców, zwiększenie bezpieczeństwa cudzoziemców, wzmocnienie skuteczności kontroli danych o legalności pracy i pobytu cudzoziemców przez instytucje przeprowadzające kontrolę, np. Straż Graniczna, ułatwieniu przepływu informacji - do systemu trafią informacje o wjeździe i pobycie cudzoziemca na terytorium RP, możliwość pozyskania danych dotyczących cudzoziemca podejmującego pracę w Polsce m.in. z systemów Straży Granicznej, ZUS, KRK.