W dniu 31 marca 2020 r. wdrożono szereg rozwiązań, zwanych Tarczą antykryzysową, które mają na celu ochronę państwa polskiego i jego obywateli przed kryzysem wywołanym pandemią wirusa SARS-CoV-2. Tarcza antykryzysowa, przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju, Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z innymi ministerstwami i agendami publicznymi, ma ustabilizować polską gospodarkę, między innymi poprzez ochronę miejsc pracy i zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom oraz pomoc finansową udzieloną przedsiębiorstwom dotkniętym negatywnymi skutkami pandemii koronawirusa.

Rząd szacuje, iż wartość szeregu rozwiązań wprowadzonych w ramach Tarczy antykryzysowej wyniesie 212 mld złotych, z czego nieco ponad 100 mld zł ma stanowić wsparcie dla przedsiębiorców oraz pracowników.

Do najważniejszych elementów Tarczy kryzysowej, z punktu widzenia przedsiębiorstw oraz pracowników, należy zaliczyć przede wszystkim:

1. Zwolnienie ze składek ZUS, z którego skorzystać mogą pracodawcy zatrudniający do 9 pracowników, jak również samozatrudnieni, których przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku nie przekroczył 300% przeciętnego wynagrodzenia, czyli 15 681 zł. Należy przy tym podkreślić, że zarówno przedsiębiorca, jak i pracownicy zachowają prawo do świadczeń wynikających z ubezpieczeń społecznych za okres zwolnienia ze składek. Istotnym zastrzeżeniem w tym zakresie jest fakt, że ze zwolnienia ze składek nie skorzystają podmioty, które znajdowały się już wcześniej w trudnej sytuacji i nie regulowały należności, w tym składek pobieranych przez ZUS. W celu skorzystania ze zwolnienia ze składek ZUS należy wniosek do ZUS złożyć przez portal internetowy PUE , wysłać pocztą lub złożyć osobiście w oddziale ZUS.

2. Ponadto każdy przedsiębiorca może złożyć wniosek o odroczenie terminu płatności składek ZUS bądź rozłożenie należności z tytułu składek na raty. W takim przypadku nie zostanie naliczona opłata prolongacyjna za okres od 1 stycznia 2020 r.

3. Osoby wykonujące umowy cywilnoprawne (zlecenie oraz o dzieło) oraz samozatrudnieni mogą również liczyć na otrzymanie jednorazowych świadczeń postojowych z ZUS. W przypadku przedsiębiorców wpisanych do CEiDG, jeżeli ich przychód spadł o co najmniej 15% w stosunku do miesiąca poprzedniego, ale jest nie wyższy niż 300% przeciętnego wynagrodzenia, mogą oni liczyć na świadczenie w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia, czyli 2 080 zł. Osoby wykonujące umowy cywilnoprawne mogą liczyć na świadczenie postojowe, jeśli nie mogą wykonywać umowy cywilnoprawnej w całości lub w części z powodu przestoju w prowadzeniu działalności. Takie osoby, których suma przychodów z tytułu umów cywilnoprawnych w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe wyniosła do 1299,99 zł (mniej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2020 r.), otrzymają świadczenie w wysokości sumy wynagrodzeń z tych umów. Jeśli wynagrodzenie z tytułu umów cywilnoprawnych przekraczało 1 299,99 zł, ale nie było wyższe niż 300% przeciętnego wynagrodzenia, osoby te otrzymają świadczenie w wysokości 2 080 zł. Świadczenia postojowe są zwolnione z podatku dochodowego. Podobnie jak w przypadku chęci skorzystania ze zwolnienia ze składek ZUS, należy złożyć wniosek do ZUS - przez Internet, drogą pocztową bądź osobiście w oddziale.

4. Jeżeli w przedsiębiorstwie ma miejsce przestój ekonomiczny lub obniżony wymiar czasu pracy, pracownik może mieć wówczas obniżone wynagrodzenie, jednak nie więcej niż o 50% i nie więcej niż do poziomu wynagrodzenia minimalnego. Pracodawca może wówczas ubiegać się o świadczenie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) do wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia na okres 3 miesięcy. Dofinansowanie będzie wypłacane  miesięcznie, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o zatrudnieniu w danym miesiącu pracowników objętych dofinansowaniem. Dofinansowanie również uwzględnia składki na ubezpieczenie społeczne pracowników. Wnioski o dofinansowanie z FGŚP będą składane w Powiatowych Urzędach Pracy (na chwilę obecną nie są jeszcze przygotowane).

5. Jeżeli w danym miesiącu w 2020 r. w przedsiębiorstwie doszło do spadku obrotów o 25% w stosunku do analogicznego miesiąca w roku poprzednim lub o 15 % w dwóch miesiącach następujących po sobie w porównaniu do analogicznego okresu w 2019 r., to pracodawca może obniżyć o 20% wymiar pracy, ale wynagrodzenie nie może być wówczas niższe niż wynagrodzenie minimalne z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. W takiej sytuacji wynagrodzenie jest również dofinansowywane z FGŚP do 50% wynagrodzenia (nie więcej niż 40% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału) przez okres 3 miesięcy. Dofinansowanie również uwzględnia składki na ubezpieczenie społeczne pracowników. Wnioski o dofinansowanie z FGŚP będą składane w Powiatowych Urzędach Pracy.

6. Przedsiębiorcy (mikro, mali oraz średni) mogą również starać się o dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników u starosty. W przypadku, gdy w ciągu 2 następujących po sobie miesiącach obroty spadną o:

• co najmniej 30% - może zostać przyznane dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej sumy 50% wynagrodzeń pracowników objętych dofinansowaniem, wraz ze składkami ZUS od tych wynagrodzeń, nie więcej jednak niż 50% minimalnego wynagrodzenia;
• co najmniej 50% - może zostać przyznane dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej sumy 70% wynagrodzeń pracowników objętych dofinansowaniem, wraz ze składkami ZUS od tych wynagrodzeń, nie więcej jednak niż 70% minimalnego wynagrodzenia;
• co najmniej 80% - może zostać przyznane dofinansowanie w wysokości nieprzekraczającej sumy 90% wynagrodzeń pracowników objętych dofinansowaniem, wraz ze składkami ZUS od tych wynagrodzeń, nie więcej jednak niż 90% minimalnego wynagrodzenia.

Dofinansowanie to dotyczy mikro, małych oraz średnich przedsiębiorstw przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Wypłacane jest co miesiąc, po uprzednim złożeniu przez przedsiębiorcę odpowiedniego oświadczenia o zatrudnianiu pracowników objętych dofinansowaniem. W przypadku niedotrzymania warunku utrzymania pracowników objętych dofinansowaniem, przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić dofinansowanie, proporcjonalnie do okresu nieutrzymania danego pracownika. Wniosek również składa się w Powiatowym Urzędzie Pracy.

7. Małe i średnie przedsiębiorstwa, które utraciły płynność finansową, mogą ponadto wnioskować o otrzymanie pożyczki obrotowej od Agencji Rozwoju Przemysłu na sfinansowanie pensji pracowników.

8. Mikroprzedsiębiorcy mają również możliwość ubiegania się w Powiatowym Urzędzie Pracy o udzielanie niskooprocentowanej pożyczki. Pożyczka będzie udzielana ze środków Funduszu Pracy do wysokości 5 tys. zł na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, zaś jej oprocentowanie będzie stałe i będzie wynosiło w skali roku 0,05 stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP. Rozpoczęcie spłaty pożyczki będzie następowało po trzymiesięcznym okresie karencji. Pożyczka wraz z odsetkami będzie podlegała umorzeniu pod warunkiem, że mikroprzedsiębiorca przez okres 3 miesięcy od dnia jej udzielenia nie zmniejszy stanu zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w stosunku do stanu zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r.

9. Przedsiębiorcy, których przychody z działalności gospodarczej będą w 2020 r. niższe o co najmniej 50% od przychodów uzyskanych z tej działalności w 2019 r., będą mogli obniżyć dochód z 2019 roku o wysokość straty podatkowej z 2020 r., nie więcej jednak niż do kwoty 5 mln zł. Należy wówczas złożyć w tym celu korektę zeznania za rok 2019.

10.  Ułatwione zostały przedsiębiorcom również zmiany warunków i terminów spłaty kredytów oraz pożyczek bankowych udzielonego przed 8 marca 2020 r. W takich przypadkach nie ma konieczności pełnego badania zdolności kredytowej (dla mikro, małych oraz średnich przedsiębiorstw).

11. Bank Gospodarstwa Krajowego ma możliwość udzielania poręczeń i gwarancji spłaty kredytów zaciągniętych przez przedsiębiorców, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorców oraz małych przedsiębiorców, mających na celu zapewnienie płynności finansowej - do 80% kwoty kredytu objętego poręczeniem lub gwarancją. Nie mają wówczas również zastosowania opłaty prowizyjne.

Powyżej przedstawiono najważniejsze, z punktu widzenia przedsiębiorcy i pracownika, założenia Tarczy antykryzysowej. Zawiera ona również w sobie wiele innych, mniej istotnych rozwiązań, takich jak np.:

• możliwość zawnioskowania o umorzenie bądź odroczenie płatności podatków oraz zaległości podatkowych (przy jednoczesnym zwolnieniu z opłaty prolongacyjnej),
• zawieszenie obowiązku okresowych badań lekarskich zlecanych przez pracodawcę,
• liberalizacja zakazu wykonywania w niedziele czynności związanych z handlem, takich jak przyjmowania i rozładowywania towaru pierwszej potrzeby,
• przesunięcie terminu płatności zaliczek na podatek dochodowy do 1 czerwca 2020 r.,
• odroczenie terminu na składanie zeznań CIT oraz PIT,
• przesunięcie terminu wejścia w życie tzw. matrycy VAT,
• przesunięcie terminu składania sprawozdań finansowych o 3 miesiące,
• zakaz wypowiadania najemcom umów najmu oraz zwiększania czynszów do końca czerwca 2020 r.

Istotnym jest, iż wnioski o uzyskanie pomocy w ramach Tarczy antykryzysowej można składać elektronicznie - na Platformie Usług Elektronicznych ZUS, na stronie internetowej Usług Elektronicznych Urzędów Pracy, na stronie internetowej Banku Gospodarstwa Krajowego oraz (w przypadku kwestii podatkowych) na portalu Biznes.gov.pl.

Ponadto tutaj znajdziecie manual przygotowany przez kancelarię prawną FILIPIAKBABINICZ LEGAL, który pomoże w identyfikacji problemu oraz wskaże działania dostosowane do obecnej sytuacji.

autor: Maciej Stradomski - dr hab. prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, członek zarządu CMT Advisory